Kręgi Opowieści 2023 - zakończone działanie

"Aby sprostać temu, czego wymaga od nas kryzys klimatyczny, musimy znaleźć opowieści o możliwej do życia przyszłości, opowieści o władzy ludowej, opowieści, które motywują ludzi do zrobienia tego, co konieczne, aby stworzyć świat, którego potrzebujemy. Być może musimy również stać się lepszymi krytykami i słuchaczami, bardziej uważnymi na to, co przyjmujemy i na to, kto to opowiada, a także na to, w co wierzymy i co powtarzamy, ponieważ historie mogą dać moc - lub ją odebrać."

- Rebecca Solnit

Od 2022 roku wspólnie z Jadwigą Klatą tworzę Krąg Opowieści o Zmianie. To wynik naszego spotkania w Ruchu Solidarności Klimatycznej, przekonania, że opowiadanie własnej opowieści oraz to, w jaki sposób się ją opowiada, oraz że jeśli zacznie je opowiadać coraz więcej osób - może zmieniać świat. Wcześniej doświadczałem oraz obserwowałem moc kręgów w różnych społecznościach aktywistycznych. Przekonuje mnie zarówno prostota formy, jak i głębokie doświadczenie połączenia z historiami innych osób, jakie mogą one dać.

Krąg jako forma interakcji społecznych pojawia się w tradycjach kultur w różnych częściach świata. Praktyka gromadzenia się w kręgu, by łączyć się i dzielić opowieściami jest tak stara jak ludzkość i sięga początków historii, kiedy to ludzie zbierali się wokół ognisk, by jeść, czcić, przekazywać sobie mądrości i opowiadać historie. Krąg jako demokratyczna forma spotkania i wsparcia już od dawna praktykowany jest m.in. przez kultury rdzenne, grupy kobiet i środowiska feministyczne.Korzystają z niego środowiska anarchistyczne, wspólnoty duchowe, grupy rozwojowe i terapeutyczne. Krąg jako forma wzmacniania więzi i empatii wykorzystywany jest również w edukacji demokratycznej i unschoolingu [1]. 

Jak działa krąg? Siadamy w kręgu, aby móc się dobrze zobaczyć. Na początku przyjmujemy kilka prostych zasady, które mają na celu ułatwić nam uważne bycie ze sobą i dzielenie się tym, co dla nas ważne. W kręgu każda osoba ma przestrzeń do wypowiedzenia się i bycia wysłuchaną. Krąg nie jest dyskusją nad problemami, dawaniu sobie rad czy poszukiwaniu rozwiązań. W kręgu można mówić, ale nie trzeba. W kręgu bardzo ważna jest uważność, słuchanie innych osób bez oceniania i dawanie im przestrzeni. Krąg jest o wspólnym byciu

Drugim ważnym elementem kręgu jest powstająca w nim opowieść. Opowieści zaś “od zawsze” znajdowały się w centrum działań na rzecz zmiany społecznej. Opowiadanie historii buduje relacje, jednoczy grupy, pomaga nazywać problemy i mobilizować ludzi do wspólnego działania. Aby zbudować żywy ruch na rzecz zmiany, potrzebujemy czegoś znacznie więcej niż kilka najbardziej znanych postaci dzielących się swoją energią i zagrzewających innych do działania. 

Potrzeba nam bardzo wielu osób, które będą zabierać głos i przemawiać bezpośrednio do swoich społeczności oraz angażować kolejne osoby…

Tworząc Krąg Opowieści inspirujemy się m.in. stosowaną przez ruchy społeczne na świecie metodą narracji publicznej, którą mogłem poznać dzięki rocznemu uczestnictwie w sieci Leading Change Network. Metoda angażującego do działania opowiadania zaproponowana została przez Marshalla Ganza, wieloletniego aktywistę oraz edukatora w zakresie przywództwa i zmiany społecznej, wykładającego na Uniwersytecie Harwardzkim. Wciąż też rozwijamy koncepcję kręgów. Włączamy w nią także m.in. elementy Praktyki Ponownego Połączenia (Work That Reconnect), zainicjowanego m.in. przez Joannę Macy.Tematy kręgów takie jak: emocje, źródło mocy w naszej osobistej historii, marzenie o lepszym, możliwym świecie, społeczność, wyzwanie, źródła nadziei czy prośba o działanie - traktuję jako punkt wyjścia. Przestrzeń dla wyłaniania się własnych opowieści, które mogą złożyć się na własną narrację.  A sam krąg chciałbym tworzyć jako miejsce dla wszystkich, niezależnie, czy szukają przestrzeni na odnalezienie swojego głosu, aby mówić w imieniu Ziemi, czy też chcą posłuchać innych.

Jestem przekonany, że ten bardzo pierwotny dla ludzi sposób budowania społeczności i przekazywania wiedzy o świecie, ma uniwersalny charakter i odpowiadają na wiele potrzeb naszych czasów, w tym na potrzeby osób, które podejmują działania na rzecz zmiany, przyjmują role liderskie w aktywizmie czy też poszukują wspólnoty w mierzeniu się z katastrofą klimatyczną i ekologiczną.

Słysząc o dużej potrzebie spotkania, w niedalekiej przyszłości planujemy podzielić się naszym doświadczeniem z organizacji kręgów w postaci przewodnika oraz warsztatów.

Posłuchaj mojej rozmowy z Jadwigą Klatą w jej Możliwym Podcaście na Spotify. (Jest to druga część rozmowy, w pierwszej wyjaśniamy dokładniej metodę narracji publicznej, więc gdy mówię o "metodzie" w tym nagraniu, to ją mam właśnie na myśli.)

Poprosiłem też mojego znajomego, Łukasza 'Syriusza' Stanka, który od lat prowadzi kręgi w Bieszczadach, aby podzielił się swoim opisem mocy kręgu:

"Usiądziemy w tej figurze bez kantów, figurze która wszystkich trzyma równo, w pierwszym rzędzie, która gdy ogień był pierwszym źródłem ciepła, światła, jedzenia i bezpieczeństwa od drapieżników, dawała wszystkim równy dostęp do tych dóbr, do źródła, jak planetom kręcącym się wkoło słońca, czy elektronom wkoło jądra. Tak myślę o geometrii. Atawistycznie. Widzę wszystkie osoby, czuję się bezpieczny. Wsparty procesem grupowym, jeśli krąży jakaś fajka z zielem czy czarka z naparem, jestem włączony, zauważony, bezpieczny. Włączenie do wspólnoty istocie stadnej daje bezpieczeństwo, rozpoznanie, uznanie. Ludzie znają moją pieśń, przypomną mi kiedy zapomnę."

Dużą inspiracją dla mnie do rozpoczęcia pracy nad Kręgiem Opowieści stały się "męskie kręgi" Grupy Performatywnej Chłopaki, oraz rozmowy z Kamilem Błochem, który współtworzy ruch "czułych mężczyzn". Ruch ten ma obecnie duży wpływ na zmianę narracji na temat męskości w Polsce i przyczynia się do osłabiania patriarchatu. Zachęcam do wysłuchania odcinka podcastu "Czuła Męskość" "3 lata w kręgu mężczyzn":

[1] Na podstawie Przewodnika “Jak stworzyć empatyczny krąg” Grupy Performatywnej Chłopaki